Hurri-Mitanniler, Urartular, Asurlular, Medler, Persler, Büyük Tigran Krallığı, Romalılar, Sasaniler, Bizanslılar, Emeviler, Abbasiler, Mervaniler, Selçuklular, Artuklular, Eyyubiler, Akkoyunlular, Safeviler ve Osmanlı’nın aralarında yer aldığı birçok medeniyete ev sahipliği yapan Diyarbakır‘ın merkez Sur ilçesindeki höyükte, Kültür ve Turizm Bakanlığının izniyle, Dicle Üniversitesi Eğitim Fakültesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. İrfan Yıldız başkanlığında 1 Eylül’de başlatılan kazı çalışması sürüyor.
Diyarbakır’ın yerleşik tarihinin belirlenmesine ışık tutan kazıda, bu yıl Artuklu Sarayı’ndaki doğu surlarının temellerinin ortaya çıkarılması amaçlanıyor.
Prof. Dr. İrfan Yıldız, Amida Höyük’teki kazı çalışmalarının 2018’de başladığını, şu ana kadar çok farklı buluntuları ortaya çıkardıklarını söyledi.
Şimdiye kadar yürütülen kazı çalışmalarında ağırlıklı olarak Artuklu Sarayı’nın mekanlarına yoğunlaştıklarını belirten Yıldız, sarayın divanhanesi, kabul salonu ve 3 mekanın tamamen ortaya çıkarıldığını kaydetti.
Çalışmalarda ısıtma ve soğuk su sistemlerinin tespit edildiğini, çini ve mozaiklerin bulunduğunu anlatan Yıldız, Amida Höyük ile batı surları arasındaki kral yolunu ortaya çıkardıklarını bildirdi.
“DOĞUDAKİ SURLARIN TÜM İZLERİ ORTAYA ÇIKARILACAK”
Havaların sıcak olması nedeniyle 2023 yılı arazi çalışmalarının 1 Eylül’de başladığını ifade eden Yıldız, şunları söyledi:
“Bu yıl ki ana hedefimiz özellikle Artuklu Sarayı’nı çevreleyen doğu surlarının temellerini ortaya çıkarmak. Şu anda o alanda çalışmalar yapılıyor. Doğudaki surların tüm izleri ortaya çıkarılacak. Onun dışında da alay meydanında çalışmalar devam ediyor. Alay meydanındaki çalışmalar daha çok sondaj şeklinde. Meydanda bir kültür katmanının olup olmadığının tespitine yönelik çalışmalar yapıyoruz.”
Amida Höyük kazısının bölge açısından çok önemli olduğunu, milattan önce 7 bin yılında bu alanda yerleşimin başladığını ve günümüze kadar kesintisiz olarak devam ettiğini vurgulayan Yıldız, ortaya çıkartılan veriler dışında TÜBİTAK laboratuvarında yapılan analizlerle de bunun doğrulandığına dikkati çekti.
Yıldız, şöyle konuştu:
“Milattan önce 7 bin yılından günümüze kadar bölgede hüküm süren tüm medeniyetler Amida Höyük’te de hüküm sürmüşler. Onlara ait izlere rastlıyoruz. Hurrilere kadar hangi devletlerin burada yaşadığını çok bilmiyoruz ama Hurrilerden itibaren artık şehrin ismini ve hangi medeniyetlerin yaşadığını net olarak biliyoruz. Özellikle İslam devletlerine ait bol sayıda sikke buluyoruz. İslam öncesinde ise bir Bizans sikkesine rastladık ancak çanak çömlek parçaları yoğun şekilde buluyoruz.”
“ÇIKAN VERİLER BÖLGE TARİHİNİN AYDINLANMASINA DA IŞIK TUTUYOR”
Kazıların ardından Amida Höyük ve Artuklu Sarayı’nın, Diyarbakır’ın ve bölgenin önemli turizm merkezlerden biri olacağını ifade eden Yıldız, Amida Höyük’ün Sur içerisinde önemli bir yer olduğunu anlattı.
Amida Höyük’ün “İçkale yönetim merkezi”nin bulunduğu alanda yer aldığını dile getiren Yıldız, sözlerini şöyle tamamladı:
“İlk çağlardan günümüze kadar sürekli bölgenin yönetim merkezidir, bölgenin kalbi konumundadır. Dolayısıyla burada çıkan veriler aynı zamanda bölgenin tarihinin aydınlanmasına da ışık tutuyor. Diyarbakır Müze Kompleksi ile aynı alanda, sahabeler kabrinin hemen yanı başında yer alıyor. Aslında tam olarak Diyarbakır turizminin göbeğinde yer alıyor. Amida Höyük’teki kazılar bittikten sonra turizm potansiyeli çok yüksek olacaktır. Şu anda kazı çalışmaları devam ederken de kısmen ziyarete açık. 14 Ekim’de başlayacak olan Kültür Yolu Festivali ile birlikte bir hafta boyunca Amida Höyük tamamen ziyarete açık olacak. Amida Höyük’te çıkan hem mimari yapı kalıntıları hem veriler bölge turizminin gelişmesine büyük katkı sunacaktır.”
